تبیین مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی بر مبنای روایات ناظر به روابط متقابل در کتاب مفاتیح‌الحیات

سرمایة اجتماعی یکی از اصلی­ترین مفاهیمی است که مورد توجه دانشمندان علوم اجتماعی قرار گرفته است. این مفهوم در حوزة معارف دینی قابل بررسی است. در این مقاله روایات مربوط به ارتباط متقابل بین افراد از جمله بسترهای بررسی مؤلفه­های سرمایة اجتماعی بررسی شده است. روایات یادشده با رویکرد کیفی و با به‌کارگیری روش تحلیل محتوا در راستای تبیین مؤلفه­های ارتباطی، شناختی و ساختاری بررسی شد. مؤلفه­های ارتباطی زمینه را برای پیوند ذهنی در معنای تمایل به مشارکت اجتماعی فراهم می­کند که نقطة شروع فرایند تولید سرمایة اجتماعی است. تداوم خط تولید آن منوط به تحقق عنصر اعتماد است. این عنصر می­تواند پیوند افراد را از سطح ذهنی به عینی ارتقا دهد که در ذیل مؤلفه­های شناختی به عنوان اصول اعتمادزا از آن بحث شده است. جایگاه بروز سطح عینی ارتباطات، سازمان «اخوت» است که بستر تولید سرمایة اجتماعی تلقی شده است. بر این اساس، ساختار مفهومی سرمایة اجتماعی شکل می­گیرد که کاربست آن می­تواند نظام اجتماعی را تقویت بخشیده و بر بالندگی آن بیفزاید.